Chuseok và những tên gọi khác: Hành trình văn hóa của đêm trăng mùa thu

Chuseok và những tên gọi khác: Hành trình văn hóa của đêm trăng mùa thu

Chuseok (추석 - 秋夕), nghĩa là “đêm mùa thu”, là một trong hai dịp lễ lớn nhất của người Hàn Quốc, bên cạnh Seollal (Tết Nguyên đán). Tên gọi này được cho là sự kết hợp của 중추(中秋 - trung thu) và 월석(月夕 - đêm trăng), chỉ thời điểm rằm tháng 8 – khi trăng sáng nhất và mùa màng trù phú nhất.

Ngoài tên chính Chuseok, ngày lễ này còn có nhiều tên gọi khác, phản ánh phong tục và cách cảm nhận của người xưa.
한가위 (Hangawi) – “Han” nghĩa là lớn, “gawi” nghĩa là giữa, chỉ ngày lớn nằm giữa tháng 8 âm lịch. Đây là cách gọi thuần Hàn, mang đậm tính dân gian.
중추절 (仲秋節 - Trung thu tiết) – “Trung thu” tức tháng giữa của mùa thu, nên ngày rằm tháng 8 được xem là tiết lễ quan trọng trong nông lịch Á Đông.
가배 (嘉俳 - Gabae) – Bắt nguồn từ “가위 (giữa)” trong tiếng Hàn cổ. Theo tư liệu Samguk Sagi (삼국사기 - Tam quốc sử ký), Gabae gắn liền với tục thi kéo sợi giữa hai nhóm phụ nữ, kết thúc vào ngày rằm tháng 8 bằng tiệc rượu, ca múa và các trò chơi dân gian.

Từ những cách gọi này có thể thấy, Chuseok vừa mang ý nghĩa thiên văn – giữa mùa thu, trăng rằm sáng nhất; vừa mang ý nghĩa nông nghiệp – mùa gặt, tạ ơn mùa màng; lại vừa phản ánh đời sống xã hội – tụ hội, thi tài và vui chơi.

Nếu so sánh với các nước Á Đông khác, tuy cùng diễn ra vào ngày 15 tháng 8 âm lịch, mỗi nơi lại mang sắc thái riêng. Ở Hàn Quốc, Chuseok là lễ tạ ơn và tri ân tổ tiên, gắn với các món ăn đặc trưng như bánh songpyeon. Ở Việt Nam, Tết Trung thu được coi là ngày hội thiếu nhi với rước đèn, múa lân, phá cỗ trông trăng. Ở Trung Quốc, Trung thu thiên về ý nghĩa đoàn viên gia đình với tục ngắm trăng, ăn bánh trung thu và kể chuyện Hằng Nga. Còn ở Nhật Bản, Tsukimi (月見 - ngắm trăng) lại mang nét thanh nhã, khi người ta bày bánh dango, rau củ mùa thu để thưởng nguyệt và cầu mùa màng bội thu.

Dù cùng diễn ra vào ngày rằm tháng 8 âm lịch, mỗi quốc gia lại có cách gọi, nghi lễ và phong tục riêng, phản ánh những giá trị văn hóa đặc trưng. Chính sự khác biệt ấy khiến Chuseok ở Hàn Quốc, Trung thu ở Việt Nam, Trung Quốc hay Nhật Bản đều vừa quen thuộc lại vừa độc đáo, tạo nên bức tranh văn hóa đa sắc nhưng vẫn chung một ý nghĩa về đoàn tụ và mùa màng trọn vẹn.